İstanbul LGBT kimliklere ait tanımlar, heteroseksist toplumun hem mağduru hem de yaşatıcısı olan bizler açısından oldukça “yabancı” olduğumuz bazen de “yabancı kalmayı seçenek ettiğimiz” tanımlar olarak hayatımızda yer ediniyor. Görmezden gelinen, yok sayılan, var olmakta ısrarlı olduğunda ise nefret saldırısıyla karşı karşıya bırakılan LGBT kimlikler üzerine olan bu kavramları yeniden LGBT müesseselerinden aktivistlerden aldığımız yazılarla anlatıyoruz.
Eşcinsellik hastalıktır, günahtır, suçtur, sapkınlıktır. Peki harbiden eşcinsellik nedir? Tarihsel süreç içerisinde günah, suç, hastalık olarak tanımlandığı zamanlar oldu. Ancak eşcinsellik, aynı cinsiyetten iki kişi arasındaki cinsel veyahut duygusal çekim ve cinsel davranışları ifade eden bir kavramdır.
Eşcinsel: Kendi cinsinden olanlara duygusal ve cinsel yönelim içinde bulunan kadın veya erkek. Eşcinsel terimi, Homoseksüel (Homosexual) kelimesinin Türkçe karşılığı olarak hem kadın eşcinseller hem de erkek eşcinseller için kullanılmakla beraber günlük hayatta daha çok erkek eşcinselleri dile getirdiğinden erkek eşcinseller için “gey”, kadın eşcinseller için “lezbiyen” isimleri de kullanılır.
lgbtkavramlar
Biseksüellik ise, Hem kendi cinsine hem de karşı cinse duygusal, erotik ve cinsel yönelim içinde olan kadın veya erkekleri tanımlamak için kullanılmaktadır.
Heteroseksüel: Duygusal, cinsel ve erotik olarak karşı cinsten kişilere yönelmiş olan kadın ya da erkekleri tanımlamak için kullanılmaktadır.
Heteroseksüellik: Fertlerin, cinsel, duygusal ve erotik olarak karşı cinsten kişilere yönelmiş olma halidir. Spontane ve zaruri olarak, toplumda egemen varoluştur. Bu spontane ve zorunluluk hali, heteroseksüel fertlerin kendilerini “heteroseksüel” olarak tanımlamalarına dahi gerek duyurmamaktadır. Bu vaziyetteki fertler, kendini “eşcinsel” ya da “heteroseksüel olmayan” diye tanımlayan fertlerin ortaya çıkmasını kavrayamamakta, “homofobik” ve “heteroseksist” olabilmektedir. Tabii olarak bu vaziyet, bütün heteroseksüellerin heteroseksist olduğu mananına gelmemektedir. Genelde eşcinsellik, transeksüellik kavramları karıştırılmaktadır. Eşcinsellik, kişinin cinsel yönelimini ifade eder, trans olma hali ise cinsiyet kimliğini.
Transgender: Cinsiyet geçiş sürecini bitirmiş ya da bitirmemiş; ancak biyolojik cinsiyetine ve görünümüne bir şekilde müdahale edenleri dile getirmek için kullanılan bir terimdir. Travesti, halk arasında cinsiyet geçiş operasyonu olmamış, sadece dış görünümü ve davranışlarıyla kadın kimliğine bürünenleri; transseksüel de giyim ve davranışlardan öte cinsiyet geçiş operasyonu olanları belirlemek için kullanılan kelimelerdir. Bununla birlikte Türkiye’de fazla yaygınlık kazanmamış olan transgender terimi çoğunlukla hem transseksüeller ve travestileri hem de interseks kişileri (cinsiyetlerarası) kapsamaktadır. Türkiye’de LGBT örgütleri, “transgender” terimini karşılayacak şekilde “trans” adlandırmasını kullanmaktadır.
Transseksüel: Hem “erkek” hem de “kadın” için geçerlidir. Kişinin davranışlarından çok iç dünyasında kendisini karşı cinsten biri gibi görmesi, hissetmesidir. Transseksüel kişinin tinsel eğilimleri için belirleyici olan bir kelimedir, bu yüzden transseksüeller dış görünümlerinden belirlenemeyebilir. Zira kendilerini, karşı cinsten hissettiklerini dış görünüşlerine her vakit yansıtmayabilirler. Transseksüel hem erkek hem de kadın için geçerlidir. Kişi “erkek” olduğu halde kadın olmayı, “kadın” olduğu halde erkek olmayı isteyebilir.
Travesti (Transvestite/Cross Dresser): Dış görünüşüyle ve davranışlarıyla karşı cinse ait olma isteğini ifade eder. Travesti dendiğinde sık bir şekilde “kadın kılığındaki erkekler” akla gelse de travesti kelimesi aslında hem “erkek” hem de “kadın” için geçerlidir. Travestiler karşı cinsin eşyalarını kullanmaktan, karşı cinsin giydiği kıyafetleri giymekten, ait olmak istediği cinsin davranışını sergilemekten zevk alan kimselerdir.
Toplum genelinde ve bir takım ruh sıhhati profesyonellerindeki kanının aksine eşcinsellik ile transeksüalizm veya transvestik davranış birbirinin uzantısı, sözgelişi transeksüalizm eşcinselliğin daha aşırı bir şekli değildir. Bunlar ayrı düzlemlere ait olgulardır.
Cinsel Yönelim (Sexual Orientation): Kişinin cinsel dürtülerinin hangi cinse yönlendiğini belirler. Belli bir cinsiyetteki ferde karşı süregelen duygusal, romantik ve cinsel çekim olarak tanımlanabilir. Heteroseksüellik, eşcinsellik, biseksüellik gibi.
Cinsel yönelim, cinselliği oluşturan dört unsurdan biridir. Diğer üçünden belli bir cinsiyetteki ferde karşı süregelen duygusal, romantik ve cinsel çekimle ayrılır. Cinsellikle alakalı diğer üç öğe da biyolojik cinsiyet, toplumsal cinsiyet (gender) kimliği (erkek veyahut kadın olmaya ait psikolojik duyum) ve sosyal cinsiyet rolü (eril veyahut kadınımsı davranışları belirleyen kültürel normlara uyum).
Bilinen üç cinsel yönelime göre; kişinin kendi cinsiyetinden birine yönelmesi eşcinsellik, kişinin karşı cinsiyetten birine yönelmesi heteroseksüellik, kişinin her iki cinsiyete de yönelmesi biseksüelliktir. Eşcinsel yönelimli fertler “gey” veyahut “lezbiyen” olarak da adlandırılırlar. Cinsel yönelim, duyguları ve kendilik kavramını (self-concept) içerdiği için cinsel davranıştan farklıdır. Fertler davranışlarıyla cinsel yönelimlerini dile getirebilecekleri gibi etmeyebilirler de.
Cinsiyet Kimliği (Gender Identity): Kişinin kendini hangi toplumsal cinsiyet kimliği üzerinden tanımladığı ve ya diğer insanlar tarafından hangi toplumsal cinsiyet kimliği üzerinden tanımlandığını dile getirmek için kullanılır.
Kültürümüzün rastgele bir cinsiyete ait olma vaziyetinde fertten beklediği nitelik veya karakterdir. Bu, toplumun cinsiyetlere atfettiği özelliklere göre kültürden kültüre değişebilir. Sözgelişi kıyafet, davranış tarzı kişinin cinsiyet kimliğini oluşturabilir.
Cinsiyet kimliği kişinin vücuduyla alakalı ferdi hislerini içerecek şekilde (tıbbi, cerrahi veyahut diğer araçlarla bedensel olarak görünüşünü ya da işlevlerini özgür bir şekilde değiştirmeyi de kapsayabilen), doğumdan itibaren kazandığı biyolojik cinsiyetle uyumlu ya da uyumlu olmayabilen, cinsiyeti ile ilgili derinden hissettiği içsel ve bireysel duygulara ve giyim, konuşma ve davranış biçimlerini de içerecek şekilde cinsiyetin diğer biçimlerde dışavurumuna atıfta bulunur.
Gey: Bu terim, 1970’lerin başında Gey Kurtuluş Hareketiyle (Gay Liberation Movement) beraber ortaya çıkmıştır. Başlangıçta hem kadın hem erkek eşcinselleri kapsayan bir kelime olmakla birlikte, son zamanlarda yalnızca erkek eşcinseller kendileri için kullanmaktadırlar. Terim süreç içinde “homoseksüellik”ten siyasi bir kopuşa işaret eder. “Homoseksüel” kelimesi, tıp tarafından tanımlanmış olduğu halde, hak temelli bir mücadele eksenini benimsemiş olan Gey Kurtuluş Hareketi ile “gey” kelimesi aynı cinsten insanların birbirlerine karşı duygusal veya cinsel yönelimleriyle yarattıkları hayat tarzını tanımlamak için, eşcinsel fertler tarafından ortaya konmuştur.
Bu kelimenin, Türkçeye, İngilizceden olduğu gibi alınması 80’lere rastlar. 1999’da “Türkiyeli Eşcinseller Buluşması” sonrasında “gay” Türkçeleştirilerek “gey” olarak kullanılmaya başlanmıştır. Eylül 2006 tarihinden itibaren de TDK elektronik sözlüğüne gey, “erkek eşcinsel” olarak geçmiştir.
Lezbiyen: Duygusal, cinsel, erotik yönelimleri kendi cinsinden fertlere yönelik olan kadınları tanımlamak için kullanılmaktadır. Kelime eşcinsel kadın şair Sappho’nun M.Ö. 6. asırda yaşadığı Lesbos (günümüzdeki isimiyle Midilli) Adası’nın isminden türemiştir.
LGBT (Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Travesti): Lezbiyen, gey, biseksüel ve trans (travesti ve transseksüel); ara ara “cinsel azınlıklar” diye de hatıralan grup ve kimliklerin tümünü kapsayan terimdir.